Ik word onnozel van de “omdat het kan” houding die sommigen hebben bij hun handelen als het op geld aankomt – handelen dat vaak ook enkel daar op gericht is.
Waarom moet geld meer geld opbrengen? “Omdat het kan”.
Waarom zoveel mogelijk winst maken? “Omdat het kan”.
Waarom winnen, ontmenselijken en concurrentie afslachten? “Omdat het kan”.
Waarom snoeien in het beetje dat vele mensen maar hebben? “Omdat het kan”.
Waarom prijzen stelselmatig verhogen en hoge winsten blijven behalen voor aandeelhouders, zonder dat er zelfs nog een relatie is tussen grondstoffen, inflatie en prijsstijging? “Omdat het kan”.
Waarom mensen aan de kant zetten als ze u uit de vorige crisis hebben gered met hun geld en als er ondertussen terug monsterwinsten worden gemaakt? “Omdat het kan”.

Vraag hen om in te zetten op persoonlijke ontwikkeling voor meer begrip, rechtvaardigheid, intrinsieke motivatie en samen “the right thing” te doen en ze vragen “is dat nodig?”

Awel ja, dat is nodig en nuttig. Tis hoog tijd dat het omdraait. Al die onethische, oneerlijke, misselijkmakende misbruik-van-macht praktijken kunnen misschien wel, maar zijn daarom niet fair. Ik begrijp ze als zijnde menselijke reacties en gedragingen. Tegelijk heb ik het er lastig mee als ik zie wat de gevolgen er van zijn. Laat ons daar wat meer vragen “is da nodig? Is het nuttig?” (en zo ja, voor wie dan wel en zijn we daar allemaal mee akkoord?)

En laat ons op “zullen we samen voor iets beter gaan?” antwoorden “tuurlijk, omdat het kan en nodig en nuttiger is”.

 

Geld is een constructie

 

Voor de mensen die nog even volhouden:

We hebben één geluk. Geld is een illusie. Misschien beter: geld is een constructie. Als het geen doel meer dient, als het een doel op zich wordt, kan dat scheefgroeien. Vroeger was dat nog moeilijk duidelijk te maken, maar nu is dat vrij makkelijk: stel dat ze morgen de computers van de banken wissen. Hoeveel geld hebt u nog in handen?
Als we (willen) loskomen van geld, misschien niet helemaal en al zeker niet direct, maar stap voor stap en steeds meer, dan hoeft een nieuwe crisis misschien niet opnieuw een dergelijk zware klap te betekenen. Omdat we dan kunnen zien dat het ophouden van functioneren van de illusie niet wil zeggen dat we niet gewoon verder kunnen doen met elkaar helpen en ondersteunen.^[01]We kunnen de regering sinds de 500+ dagen zonder misschien ook meer op die manier gaan beschouwen: een illusie dat als ze er niet of minder zijn, de boel naar de kloten gaat.

Alan Watts zei in de jaren ’70 al over de crisis in de jaren ’30 hoe absurd het systeem is. De dag na de crash was er enkel minder geld. Niet rijkdom, grondstoffen, energie, mankracht. Neen. Enkel geld. En de allesverlammende reactie van toen is te vergelijken met een bouwwerf waar men na een crisis niet zou voortdoen omdat er niet genoeg centimeters zijn. De materialen zijn er nog. De werkers ook. Maar de “baas” zegt dat de centimeters zijn op zijn en dat je helemaal niets snapt van hoe het systeem werkt als je toch aan de slag wil. Dat is de maatstaf iets op zich laten bepalen ipv die te gebruiken om iets te meten.

 

Omdat samen kan (met wat verbeelding en hoop)

 

Still here?

Kan er mij iemand ook uitleggen waarom geld meer geld zou moet opbrengen?
Geld is een manier initieel in het leven geroepen om de waarde van grondstoffen en diensten te vertegenwoordigen zodat we niet hoefden te zeulen met kippen en peren om iets in de plaats te kunnen krijgen. Meer dan dat verlangen van geld is werken met een systeem dat  gedoemd is om zichzelf in de grond te werken.^[02]Als we de hoop geld steeds groter mogen maken, zonder dat daar iets in de plaats voor komt (dat is wat intrest is), dan wordt het geld dat er is steeds minder waard in verhouding met het totaal dat steeds groter wordt. Een systeem dat groei verwacht om de groei, terwijl het duidelijk is dat die gelimiteerd is door beschikbare en beperkte grondstoffen. Ik ben een groot voorstander van denken in overvloed, maar dat moet dan ook gebeuren op vlakken waar die kan bestaan.
Als ik u drie appels geef, verwacht je er normaalgezien geen vier terug.
Als ik u een uur help met de afwas, verlang ik niet dat je er twee uur voor in de plaats doet.
Klinkt dat (te) simpel? Kan zijn, maar gelet op het feit dat bankiers zelf niet begrijpen wat ze juist verkopen, of wel weten dat het bagger is, maar hard hopen dat jan modaal het niet ziet, neem ik de vrijheid om ook eens kort door de bocht te gaan. (Met meer kans dat het steek houdt dan de meeste bankproducten).

Ik denk dat we al blij moeten zijn dat we niet meer moeten bezig zijn met het vers houden van de appels die we willen bewaren. Hoe geweldig is het niet dat er iets is dat niet beschimmeld en binnen afzienbare tijd evenveel waard kan zijn.

Maar het bovenstaande vertrekt nog steeds van de veronderstelling dat er voor een handeling of goed een specifiek ander iets moet tegenoverstaan. Ook dat hoeft helemaal niet. Ook dat is een keuze. En zeker, we moeten kunnen leven, dus daar is op dit moment geld voor nodig. Maar de manier waarop dat geld er komt kan veel diverser dan velen voor mogelijk houden.

De manieren om te leven los van geld en bij te dragen zonder directe vergoeding en toch een goed leven hebben, zijn ook krachtiger en diverser dan vaak voor mogelijk wordt gehouden. Check any open source project voor wie interesse heeft. Check onderzoek naar intrinsieke motivatie (en het effect van beloning daarop). Concurrentie is niet nodig om geweldige dingen te realiseren, integendeel. En ook niet om snel vooruit te gaan, integendeel. Veel meer geld dan wat nodig is voor een goed leven maakt ook echt niet gelukkig(er).

En toch houden we – ik ook, domme kloot – een systeem in stand dat alleen maar nodig is voor de mensen die zoveel mogelijk voor zichzelf willen.^[03]De rest van ons is enkel gebaat bij een rechtvaardiger verdeling van de rijkdom en grondstoffen die er zijn Die niet zien dat een goed leven minstens even waardevol kan zijn ook als ik het niet kan tonen aan de hand van een cijfer op een computer, een aantal huizen of een aantal auto’s in de garage(s) van die huizen. Er zijn zelfs schatrijken die zien dat het nodig is om grondig te gaan nadenken over hoe eerlijk het is om zaken die er gewoon zijn op deze aardkloot als eigendom of eigen verdienste te gaan claimen omdat vaak de grootste kleuters in het ballenbad vroeger maar ook nu alles wat ze konden en kunnen veilig stellen hebben gegraaid voor zichzelf met wat hen ter beschikking stond – en laat dat toch duidelijk niet enkel eigen verdienste / inspanning zijn.^[04]Zie ook gelukkig zijn is geluk hebben
Op lange termijn hoop ik dat door een shift in omgang met en waarde hechten aan geld ik kan zien dat de producten die ik gebruik bij de uitoefening van mijn job niet meer nodeloos stijgen van prijs, terwijl daar geen verantwoording – behoudens [omdat het – voorlopig nog] kan” – voor bestaat. Dit terwijl de mensen die ze verkopen en betalen geen dergelijke stijging van hun waarde/inkomsten gewaarworden.

Laat ik misschien afsluiten met een herhaling van een vriendelijk verzoekje:  Laat ons op “zullen we samen voor iets beter gaan?” antwoorden “tuurlijk, omdat het kan en nodig en nuttiger is”. Stap voor stap, los van wat zogezegd moet. Laat ons kijken naar oplossingen die wenselijk zijn, ongeacht waar uw wieg staat en ongeacht welke kaarten je bedeeld krijgt van het leven.

Mensen die concrete ideeën hebben om los te komen van geld, shoot, I’m all ears. Btw er zijn er al zoveel: kunst, vrijwilligerswerk, open source – delen van wat ge hebt, …