“Hoe moet ik mij voelen”. Het is een zin die mij blijft achtervolgen. Al sinds maart 2016. Maar dat klinkt te negatief. Ik zou willen dat die zin mij altijd bijblijft. Dat klinkt beter. Maar waarom wil ik dat, vraagt u zich misschien af.

“Hoe moet ik mij voelen”. Het is de vraag die Ish Ait Hamou^[01]Danser, schrijver, denker, … voorbeeld voor velen stelde in aflevering 1 van “Terug naar eigen land”.^[02]Deze post is voor mij een heel grondige herwerking, die ik al lang wou doen, van een eerder bericht “De kracht in ons allen om anders te reageren en echte verandering te (proberen) realiseren”. Ik wil deze intentieverklaring om anders te reageren schrijven op een moment dat er geen reactie wordt verwacht. Tegelijk denk ik dat deze manier van reageren met een zekere urgentie nodig is, los van bepaalde voorvallen, om te werken naar meer “samen”. Hij was net door ongelovigen van dienst Jean-Marie Dedecker en Margriet Hermans verteld dat zij – in tegenstelling tot hem, Ish als gelovige – al tot de jaren van verstand waren gekomen. Dat godsdienst collectieve waanzin is. Dat het moeilijk omgaan is met de naïeviteit van gelovigen. Dat het moeilijk is om een volwassene die in een sprookje gelooft au sérieux te nemen. Ish bleef kalm en stelde vragen. En daarna, als hij alleen was, vroeg hij zich dus af hoe hij zich dan moest voelen.

De vraag is blijven hangen omdat ik op dat moment heb gevoeld wat enkel bezig zijn met mijn overtuiging kan doen met een mens die ik eigenlijk alle goeds wil toewensen en die ik ook het gevoel wil geven dat zijn overtuiging met respect wordt behandeld. Ik ben er mij al enige tijd van bewust dat er meer is dan “gelijk hebben” om rekening mee te houden. Ik ben nog steeds overtuigd van mijn eigen mening, om voor mij overigens goeie redenen. Tegelijk stel ik steeds meer vragen bij de impact van het aanbrengen van die eigen overtuiging. Dit moment kwam voor mij als overtuigd ongelovige^[03]Niet dat ik zeker weet dat er niets is, maar dat ik het heel onwaarschijnlijk acht en geen enkele motivatie als overtuigend bestempel om een” oplossing” buiten ons eigen bewustzijn te gaan zoeken keihard aan. Omdat ik een moment van enorm zelfbewustzijn had. Het deed mij met pijn kijken naar mijn eigen gedrag. Niet uit schaamte of schuld voor mijn mening, echt niet. Omdat ik mij bewust werd van al die keren dat ik niet heb stilgestaan bij de ander en zijn beleving van mijn overtuiging en de uiting daarvan. Ik mag al de redenen hebben in de wereld om ergens van overtuigd te zijn. Als het ten koste gaat van de ander, vind ik dat de dag van vandaag spijtig.^[04]Ook al kan ik dat in het moment misschien nog niet altijd toegeven. Ik ben op dat vlak serieus veranderd. En ik ontken hiermee niet het nut van schoktherapie in het openen van ogen van bepaalde mensen. Maar zelfs als het werkt, blijf ik het een beetje spijtig vinden dat het niet op een andere manier kon. Ik ben evenmin van mening dat de ander zijn overtuiging mag hebben ten koste van mijzelf. Ik wil dromen, maar tegelijk niet naïef zijn.

De boodschap achter “Hoe moet ik mij voelen” vat samen wat ik onderhand echt geloof^[05]Want nee, er is geen absoluut wetenschappelijk bewijs voor – voor zover ik weet. Dus baseer ik het enkel op mijn eigen ervaring en keuze., ervaar en waar ik wil voor staan op vlak van reactie naar en interactie met mijn medemens. Dat ik mij wil inleven in de ander, zoveel als mogelijk, zonder mezelf te verliezen. Dat ik wil proberen een stap te zetten naar de ander, om te zoeken hoe we het voor iedereen comfortabel kunnen maken, zodat we veel minder of misschien nooit niet meer hoeven te vechten.^[06]Altijd hoog mikken, zeggen ze toch? En dat vraagt een inspanning. Een grote inspanning soms/vaak. En veel loslaten en vertrouwen in het onbekende. Want mijn reflexen en instincten zijn zo vertrouwd en daardoor makkelijk en snel. Beschermen van “het mijne” doe ik automatisch, terwijl ik op rustige en heldere momenten weet welke bedenkingen daar allemaal kunnen bij gemaakt worden.

Ik hoor de verwijten al komen over hoe naïef ik zo klink en dat is ok. Ik begrijp dat het zo kan overkomen. Naïeviteit en dromerigheid kan (en moet) volgens mij naast zin voor realiteit bestaan. Ik poog heel genuanceerd te zijn, vanuit een bewustzijn dat er meer is dan mijn eigen standpunt.^[07]Ik zie een grote uitdaging in het zorgen dat er geen reden meer is voor mensen uit andere delen van de wereld om onze relatieve rust te komen verstoren als we dat bewaren van de rust zonder overmatige bescherming willen doen slagen. En ja, we hebben hier onze eigen problemen [En wie is “ons” dan juist, vraag ik mij ook meer en meer af. Dat hangt steeds meer af van the issue at hand.] en ja, die mogen zeker niet genegeerd worden. Maar verwachten dat de rest van de wereld rustig wacht en elders blijft tot we onze eigen shit op orde hebben, lijkt mij – zachtjes uitgedrukt – niet echt realistisch. Door te focussen op de lokale problemen, zien we vaak niet meer dat het er voor anderen toch nog betrekkelijk aanlokkelijk uitziet.En dat maakt de lokale verdeling en twisten soms nog iets absurder Om het gesprek te kunnen blijven aangaan met mensen die er anders over denken en er andere strategieën op nahouden.^[08]Denk bijvoorbeeld aan de noodzaak van geloven om een goed mens te kunnen zijn of een goed leven te kunnen leiden Strategieën om, voor zover ik kan zien en/of voelen, dezelfde menselijke behoeften in te vullen. En we moeten zeker praten over modaliteiten, doeltreffendheid, scheeftrekkingen, excessen, bedreigingen. We moeten zeker beschermen en afweren als fysieke integriteit in het gedrang komt. Maar ik wil ook telkens kritisch blijven om te evalueren of wat we als problematisch bestemmen dat ook echt is^[09]Ik vergeet vaak dat mijn manier niet noodzakelijk, eerder zelfden of zelfs nooit de beste of enige is en of wat we voor ogen hebben als nodig wel echt nodig en helpend is voor een echte integrale en inclusieve aanpak en oplossing.^[10]Mijn kinderen doen niet wat ik zeg en vraag, maar wat en hoe ik doe. Zo gaat het net met volwassenen. Als ik schreeuw om rustig te blijven, heb ik nog niet veel door mij gewenste en beoogde reacties gezien. Ik kan mij voorstellen dat de vraag om ons in vrede en met rust te laten met een pistool tegen het hoofd ook zelden de gewenste reactie zal voortbrengen. Als ik mijn medemens de indruk geeft dat hij “de ander” is. Als de ander de indruk krijgt dat ik hem niet gelijkwaardig vind, als ik afstand creeer, krijg ik zelden of nooit de gewenste reactie. Ik merk ook nog op dat ik vaak nog teveel denk in termen van oplossing, terwijl iets echt zien voor wat het is en dat ook gewoon kunnen laten zijn – bvb. meningsverschillen – vaak het enige is wat nodig is.

Laat ik de eerste zijn om te zeggen dat ik er – veel te vaak naar mijn zin – niet in slaag om de vraag te stellen hoe de ander zich moet voelen bij wat ik zeg, doe en wat ik daardoor overbreng. Maar ik probeer er mijzelf wel telkens aan te herinneren.^[11]En de ironie wil dat ik er het moeilijkst in slaag bij de mensen het dichtst bij mij. Sorry lief en kids daarvoor. Ik wil blijven proberen, steeds harder en beter, omdat ik voel en ervaar wat het mij brengt.

Telkens na een aanslag of een andere ingrijpende gebeurtenis dicht bij huis voel ik de neiging om te reageren. ^[12]En niet altijd constructief. Ik schrijf het telkens van mij af (vaak niet openbaar). Maar ondertussen weet ik ook dat ik meer wil doen. Ik heb ervoor gekozen en wil daar blijven voor kiezen om pro-actief te zijn, niet meer enkel reactief. Ik wil op voorhand onderzoeken, leren en ervaren hoe het anders kan, in de hoop dat ik het tijdens moeilijker tijden kan onthouden.^[13]Er zijn weinig nieuwe vaardigheden die je bewust kiest om aan te leren in extreme situaties. De mens is vaak heel goed in staat om nieuwe vaardigheden aan te leren om te overleven in crisis. De vraag is wat je dan leert en of we de fase “overleven” niet willen of best zouden overstijgen.

Ik ervaar dat ik zie en vind waar ik naar zoek. Wel, dan wil ik blijven zoeken naar het positieve.^[14]Omdat ik het nuttig vind om voort te kunnen gaan in plaats van neergeslagen te worden door het negatieve en omdat ik het mijn kinderen wil meegeven door zo te doen / te leven Naar tekenen dat we allemaal ons best doen.^[15]Look for the helpers Dat we allemaal niet zo heel veel verschillen op vlak van echte menselijke behoeften die we vervuld willen zien. Dat “Je suis sick of this shit” niet meer hoeft.

Ik heb de vrijheid genomen om de zin/vraag voor mezelf een beetje aan te passen zonder dat ik denk dat de boodschap verloren gaat.

“Hoe zou de ander zich voelen”.

Ik ga het blijven lezen en blijven herhalen. Opdat ik het niet meer zou vergeten.

Als ik zie dat Ish oproept om te blijven huilen omdat het ons hart openstelt voor de pijn die er is, pijn die eigenlijk niemand wil.^[16]Dat een mens die schijnbaar onmenselijke keuzes maakt, ook een mens blijkt en blijft – als deel van de mensheid, met heel tragische expressies van onvervuld zijn. En dat daarbij veel zinloze slachtoffers kunnen gemaakt worden. Blijven huilen ook om mogelijks positieve verandering teweeg te brengen.^[17]Laat ons blijven kijken of we de tafel niet groter kunnen maken in plaats van te zeggen dat er geen plaats meer is.
Als ik zie dat Ish in iedereen zoekt naar wat hij kan leren en hoe hij kan verbeteren.
Als ik zie dat Ish het land doortrekt om in dialoog te gaan met zoveel mogelijk mensen, om ze een hart onder de riem te steken, te begrijpen en te inspireren.
Dan wil ik gerust, meer zelfs, dan zal ik proberen uit alle macht Ish te zijn in mijn reactie op zaken die mij raken – of het nu een aanslag is of een naaste / vreemde die een gevoelige snaar raakt –  en die ik anders wil zien. Ik wil mijn oordelen die voortkomen uit instinct en emotie niet meer proberen wegduwen, maar ze gebruiken om te kijken naar waarom het mij raakt. Ik wil begrijpen. Ik wil reageren na het oordeel, niet meer vanuit het oordeel. Ik wil reageren zonder de ander weg te drijven. Ik wil begrip opbrengen voor de ander zijn standpunt. Ik wil denken alsook handelen vanuit een bezorgdheid om het welzijn van eenieder. Ik wil reageren vanuit de overtuiging dat we allemaal ons best doen. Ik wil blijven proberen positief te zijn en streven naar verbetering van mezelf, zonder mij schuldig te voelen of te schamen voor mijn menselijkheid en het falen dat daar onvermijdelijk uit voortkomt.^[18]Ik wil het zelfs niet meer bekijken als falen. Ik wil het bekijken als leer- en groeimogelijkheden. De volledige aanvaarding van het imperfect zijn van het nu brengt mij rust en staat tegelijk een streven naar beter in de toekomst niet in de weg. Ik hoop dat het lukt.^[19]Als ik dit lees, vind ik het trouwens heel spijtig dat ik nog niet de tijd en ruimte heb gemaakt om naar een lezing / bijeenkomst van jou te komen. Aangezien dit mijn plaats is om te dromen, mag ik er ook van dromen om ooit eens rustig en uitgebreid met jou in gesprek te kunnen gaan. Ik heb zoveel te vragen en horen. Mensen die het nodig vinden of zelfs mogelijk achten om iets van slechte intenties te zien of moeten veronderstellen in wat Ish bvb doet op Pukkelpop – getuige de comment op facebook bij het artikel – verwijs ik graag door naar mijn sociale-onzin-stopper – ook hier op deze blog te vinden.

Bedankt Ish voor de inspiratie. Ik hoop dat je erin slaagt iedereen te raken met je boodschap. Dat zoveel mogelijk mensen gaan reageren in de meest uiteenlopende situaties op een manier die verbinding tot stand brengt.
Dank. Echt.

Pieter