Dat het hoog tijd is voor meer: “ik weet het niet”, ” dat is een moeilijke kwestie waar ik geen duidelijk antwoord op heb”, “ik ben er nog niet uit”. Of misschien gewoon tijd om wat meer te zwijgen en na te denken alvorens een mening te gaan uiten. Of tijd om, als we onze mening dan toch ventileren, te proberen zelf op zoek te gaan naar tegenargumenten en ze oprecht in overweging nemen.
Naar aanleiding van een gedeelde afbeelding in de facebookfeed van een kennis, heb ik mij iets te veel opgewonden over het feit dat ik de laatste tijd overspoeld wordt met berichten die “de vluchtelingen” in een slecht daglicht stellen. Ik heb al vanalles zien passeren: foto’s van afval dat “de vluchtelingen” hebben achtergelaten – waar ik het verschil niet zie met de festivalweides die mijns inziens worden achtergelaten door mensen die minder excuses hebben voor de ravage. Berichten over vluchtelingen met waanzinnige eisen of absurde weigeringen van hulp.[01]Waar bedenkingen kunnen gemaakt worden bij de bronnen, correctheid van de weergave en verhouding van de excessen tegenover het geheel. Deze keer betrof het een bericht over de kost van “de vluchtelingen”.
Korte samenvatting van het bericht:
De brave Belg heeft de laatste tijd heel wat moeten slikken op het vlak van besparing omdat de overheid zegt dat er geen geld (meer) is. Groot is de verwondering als er plots geld wordt vrijgemaakt voor vluchtelingen – 600 miljoen staat er in het bericht. 600 miljoen om comfortabele woonsten te bouwen en voorzien voor de vluchtelingen. Dit terwijl er wordt bespaard op ouderenzorg, mensen niet rondkomen met hun pensioen in een rusthuis, etc. terwijl deze laatste WEL hebben bijgedragen aan het sociale vangnet. [02] Het originele bericht is hier te vinden
Nu ik het nog een keer lees, is – achteraf gezien – de vraag die gesteld wordt in het gedeelde bericht niet geheel onterecht. Tegelijk ben ik er van overtuigd (maar ik kan uiteraard fout zijn, zoals steeds) dat het door de persoon (en velen met hem) in kwestie niet in eerste instantie is gedeeld omwille van de (mogelijks terechte) vragen bij het beleid van onze overheid, maar eerder als eenvoudig argument om te stellen dat het nu wel genoeg geweest is met die instroom van vluchtelingen. Mijn haar komt recht door de afwezigheid van nuance en perspectief. Ik ben dus een beetje gaan graven omdat ik zelf helemaal geen pasklaar antwoord heb op de vele vragen die rond dit thema bestaan.
Toegegeven, ik schrok zelf van het bedrag. Mijn eerste reactie: klopt dat wel? Op onderzoek! Afhankelijk van de bron is er melding over 600 miljoen euro of 600 miljoen extra volgend jaar.[03]Het eerste wat ik tegenkwam was dit artikel op de website van Hilde Crevits: “Factuur vluchtelingenstroom stijgt tot boven 500 miljoen” – Dit artikel van Ewald Pironet ‘Er moet niet flauw over gedaan worden: de vluchtelingenstroom vormt een enorme economische uitdaging’ spreekt over 600 miljoen extra – Op het officiële persbericht over de ministerraad van 11 september 2015 is hieromtrent niets terug te vinden.
De vraag die ik me daarna stelde was: “wat stelt zo een bedrag voor?” 600 miljoen lijkt een enorm bedrag, maar hoe verhoudt het zich ten opzichte van andere overheidsuitgaven? Dus ik ben gaan grasduinen in de begrotingsdocumenten van de federale overheid. En dan moet ik eerlijk zijn door te zeggen dat 600 miljoen geen klein bedrag lijkt, maar tegelijk niet van die aard is dat ik een duidelijk antwoord kan geven op de vraag of het verantwoordbaar en/of draagbaar is.
Om het specifiek te hebben over de verwijzing naar de sociale zekerheid, het pensioen en de rusthuizen: Federaal wordt er iets meer dan 10 miljard uitgegeven aan sociale zekerheid[04]Ik maak mij hierbij de bedenking dat degenen die de sociale zekerheid en ons sociaal vangnet aanhalen in deze context (van vluchtelingen – en hun “niet bijdragen” aanhalen als reden om niet te mogen delen van de koek), daar niet altijd zo hoog mee oplopen in andere contexten. Maar goed, ook in andere contexten moeten zeker vragen gesteld kunnen worden bij hoe het geld dat binnenkomt, beheerd wordt. en datzelfde bedrag nog eens aan pensioenen. De Vlaamse overheid geeft een goeie 10 miljard uit aan welzijn, volksgezondheid en gezin, waarvan 1,87 miljard aan residentiële ouderenzorg. Samen een goeie 22 miljard.
Fedasil, de instantie die het geld krijgt om iets met “de vluchtelingen” te gaan doen, krijgt volgens de begroting van dit jaar 296 miljoen euro. Vorig jaar was dat iets meer dan 300 miljoen. In 2012 was dat nog 389 miljoen.
Wat doet Fedasil met dat bedrag volgens hun eigen website?
In 2014 bedroegen de uitgaven van Fedasil in totaal 284 712 916 EUR, als volgt verdeeld:
- Personeelskosten: 56 069 336 EUR
- Werkingskosten, die de volgende uitgaven dekken:
o Huur, lasten, onderhoud en herstellingen: 87 128 105 EUR
o Kantoorkosten: 664 702 EUR
o Kosten van bekendmaking, publiciteit: 54 004 EUR
o Betwistingen: 783 062 EUR
o Financiële lasten: 9 596 EUR
o Overige prestaties en werken van derden: 605 202 EUR
o Terugbetaling personeel Defensie: 103 798 EUR
o Kosten verbonden aan de huisvesting van asielzoekers: 11 638 517 EUR
o Medische kosten voor asielzoekers: 11 764 619 EUR
- Investeringsuitgaven: 1 816 502 EUR
- Uitgaven ten gunste van derden (192,7 miljoen euro): subsidies betaald voor de financiering van de opvang van asielzoekers in andere structuren en het vrijwilligeterugkeerprogramma. In 2014 werden die subsidies als volgt verdeeld: 58% voor het Rode Kruis en voor de andere ngo-partners die bij de opvang betrokken zijn, 38% voor de OCMW’s, 3% voor ngo’s in het kader van het vrij-willigeterugkeerprogramma en 1% voor gemeenten met een opvangcentrum op hun grondgebied.
- Uitgaven van organisaties die een project uitvoeren met de steun van het Europees Vluchtelingenfonds en het Europees Terug-keerfonds (1,3 miljoen euro).
Dat is dus een groot pak personeelskosten. Een groot pak kosten verbonden aan huisvesting en nog een groot deel voor derden die dan vermoedelijk concreter instaan voor het levensonderhoud. Dat allemaal voor 300 miljoen, voor ongeveer 20 000 mensen. Dat is een 15 000 euro / persoon. Ter vergelijking: een gevangene kost ongeveer 130 euro / dag. 47 450 / jaar per persoon volgens deze bron. Als de opvang van asielszoekers volgend jaar meer zal kosten, dan zal dat zijn omdat hier meer mensen zullen verblijven. De kost per persoon zal dus zeker niet verdubbelen.
In de 22 miljard van daarnet heb ik nog geen uitgaven vernoemd met betrekking tot huisvesting van andere onderdanen dan degene die in de residentiële ouderenzorg zitten. (denk bijvoorbeeld aan huurtoelages, voorzien in sociale woningen, premies voor de (ver)bouwers, de mensen die werk hebben en geld verdienen met uitvoering van openbare werken, etc.) Ook werd nog geen rekening gehouden met andere uitgaven die worden gedaan om te investeren in de onderdanen van dit land. Maar waar moeten we allemaal rekening mee houden als we dat in een juist (als dat al bestaat) perspectief willen plaatsen? Ik heb er zelf echt geen idee van, maar ik wil u een aantal zaken die ik ben tegengekomen in mijn speurtocht niet onthouden.
Onder dezelfde groep (44 in de begroting) van de asielzoekers, zijn nog een paar uitgaven te vinden rond maatschappelijke integratie, armoedebestrijding en sociale economie. Voor het programma rond bestaanszekerheid (dus bescherming van de zwaksten in onze maatschappij lijkt mij) alleen wordt meer dan 1 miljard uitgetrokken. De hoofdbrok zijn toelagen aan de OCMW’s.
Op Vlaams niveau wordt jaarlijks bijna 11 miljard uitgegeven aan onderwijs en vorming. 3,71 miljard voor Werk en Sociale Economie – daarvan meer dan één miljard voor dienstencheques, 340 miljoen voor het bestrijden van structurele werkloosheid, 750 miljoen voor doelgroepenbeleid werk.
Als ik zie hoeveel werkingskosten, bestaansmiddelen en dergelijke er zijn voor de talloze beleidsorganen en beheersorganen (ik denk dat dit wel valt onder “het overheidsorgaan”) binnen al die groepen en afdelingen, dan zit ik op mijn gat van verbazing. Ik heb, wegens geen tijd gemaakt [05] de federale begroting alleen is meer dan 700 pagina’s die ik uiteraard niet allemaal heb doorgenomen de optelsom niet gedaan en kan dus ook geen exacte cijfers geven hieromtrent. Maar geloof me vrij dat de (voorlopig) 300 miljoen van Fedasil een fractie betreft.
Om iets simpels te nemen: een deel van de kosten rond de federale begroting (operationele diensten: budget en beheerscontrole) bedragen jaarlijks alleen al meer dan 10 miljoen euro. Het informatiseren van de budgettaire en boekhoudkundige cyclus nog eens meer dan 6 miljoen voor 2015 (meer dan 12 miljoen in 2014).
De huisvesting van een specifiek aantal onderdanen – de koninklijke familie – kost ook wel iets op jaarbasis. Onder groep 1 “Dotaties en activiteiten van de koninklijke familie” vinden we: Onderhoud en exploitatie van de Koninklijke Paleizen – 3,2 miljoen. Investeringen in diezelfde paleizen 870 000 in 2015, bijna anderhalf miljoen in 2014. En dan: post 66 Federale Politie – Vaste personeelsuitgaven die eigen aan het detachement veiligheid van het Koninklijke Paleis zijn – bijna elf miljoen. De post 67 met de variabele kosten voor hetzelfde koninklijk paleis – nog eens 3,2 miljoen.
Als we dan een kijkje nemen bij de Regie der Gebouwen, zien we dat daar nog een paar posten te vinden zijn die niet onder voornoemde groep worden gecatalogeerd.
Artikel 521.10 – Verbruiksuitgaven Koninklijk paleis: meer dan 550 000 euro.
Artikel 533.17 – Investeringsuitgaven in de koninklijke domeinen beheerd door de Regie der Gebouwen: vastleggingskrediet van bijna 1,9 miljoen euro. Artikel
Artikel 536.14 – Gewoon onderhoud Koninklijke domeinen beheerd door de Regie der Gebouwen: 2.6 miljoen euro.
Artikel 536.15 – Buitengewoon onderhoud van diezelfde domeinen: vastleggingskrediet van 690 000 euro.
Als ik dat even snel optel kost de huisvesting van die koninklijke familie dus minimaal bijna 24 miljoen euro. En dat is dan de optelsom van wat ik op het eerste zicht snel in de officiële papieren kan vinden. Ik herinner mij onderzoeken naar constructies en vennootschappen waaruit bleek dat de werkelijke kost nog “iets” hoger bleek, maar aangezien dat niet het punt is dat ik wil maken, ga ik daar niet verder op in.
Daarnaast is er de post “Civiele lijst” in de groep 01 van de koninklijke familie – goed voor meer dan 11 miljoen. Volgens de omschrijving op de website van de monarchie moet deze dotatie
“de koning in staat stellen in volledige onafhankelijkheid alle uitgaven te verrichten die inherent zijn aan de uitoefening van de koninklijke functie.
Deze uitgaven hebben in eerste instantie betrekking op de personeelsuitgaven (salarissen, uitkeringen, vergoedingen en sociale bijdragen).
De werkingskosten omvatten onder meer de administratiekosten, de verwarmings- en onderhoudskosten voor de koninklijke verblijven en het meubilair, de kosten voor het autopark evenals de persoonlijke uitgaven en representatiekosten van de Koning en de Koningin.
De Civiele Lijst is dus geenszins een liberaliteit ten voordele van de Koning en nog minder een vergoeding voor de uitoefening van de koninklijke functie. De Civiele Lijst moet de Koning in staat stellen zijn grondwettelijke taken in de beste omstandigheden te vervullen.
“
Onder de dotatie voor de specifieke personen echter, vinden we voor Koning (sic – ook voor 2014 en 2015) Albert II een deel dat met de bezoldiging overeenkomt van 172 00 euro en een deel dat met de werkings- en personeelsuitgaven overeenstemt (dit lijkt mij verdacht veel op die omschrijving van de civiele lijst) voor 750 000 euro.[06]Ik kan het niet laten hier een kleine randbemerking te maken over de laatste zin in de omschrijving van de civiele lijst als zou het geen voordeel of vergoeding zijn voor de Koning tegenover de veranderingen die de laatste jaren zijn doorgevoerd in de manier van kijken naar kosten in ondernemingen. Denk bijvoorbeeld aan de “voordelen in natura / alle aard “, de indruk die soms wordt gewekt dat men sowieso probeert te ontduiken als iets als een kost wordt afgetrokken – en de monsterboetes die er eventjes geweest zijn.
De dotaties aan de federale (enkel de federale!) wetgevende vergaderingen zijn goed voor meer dan 225 miljoen euro. Per jaar.
Om het gecijfer af te sluiten misschien nog een niet onbelangrijk noch onbeduidend getal: de rente op de rijksschuld – anders gezegd de intrest (niet kapitaal!) die we betalen op de openstaande schulden van de federale overheid. Initieel ingeschat op bijna 13 miljard. Ondertussen bijgesteld naar meer dan 15 miljard euro volgens de synthesetabellen.
Ik laat even wat ruimte om daar bij stil te staan. 15 miljard.[07] Ik heb geen idee wat ik daar moet uit afleiden. Ik heb altijd geleerd dat schulden zelden goed zijn. Ik zie intrest ook te vaak als geld waar je niets aan hebt, terwijl je er natuurlijk geld voor hebt gekregen op een moment dat je er zelf geen beschikbaar had. De vraag kan dan natuurlijk gesteld worden of het uberhaupt moest uitgegeven worden. Er zijn mensen die beweren dat de staatsschuld niet als een gewone schuld moet bekeken worden.
Wat kan ik nu concluderen uit al die cijfers? Niet veel concreets voor wat ik probeer te vertellen. Afhankelijk van wat ik (of iemand anders) persoonlijk belangrijk vind, kan ik een bepaalde kostenpost heel aanvaardbaar of heel buitensporig vinden. En dat is in de veronderstelling dat we al kunnen vatten wat die cijfers voorstellen in verhouding tot de bedragen waar we gewoon van zijn mee om te gaan. Maar dat is dus een oordeel over een cijfer dat, tenzij ik mij echt ga verdiepen in de materie, heel vaag is. Want wat zegt zo een cijfer? Hoeveel er wordt uitgegeven onder een bepaalde post. De omschrijving van bepaalde posten laat alleszins ruimte voor interpretatie, waardoor sommige zaken ook enkel verspreid terug te vinden zullen zijn. Daarboven komt nog dat het cijfer dat daar op geplakt wordt mij weinig vertelt wat daar nu werkelijk mee gebeurt en wat we daar voor terug krijgen (als dat al te meten valt).
Ik denk te mogen zeggen dat die cijfers interpreteren, geen eenvoudige job is. [08]Als we dan rekening gaan houden met ieders voorkeur in specifieke gevallen, dan denk ik niet dat er veel uitgaven zouden goedgekeurd worden. Mensen die het koningshuis niet zo graag zien, zullen denken dat die post teveel opslorpt. Mensen die tegen vooruitgang zijn, zullen niet akkoord zijn met de honderden posten over uitgaven voor informatica en informatisering. Als ik dan zie met welk gemak mensen een mening vormen en zelfs een oordeel vellen op basis van een getal, dan wordt ik een beetje boos, angstig en beteuterd. Je wil “de vreemden” buiten omdat ze teveel kosten? Dat lijkt mij toch vrij relatief nu, in het licht van het voorgaande? Laat de valse argumentatie op basis van de kost achterwege en zeg waar je voor staat. Gelukkig zijn er nog mensen die wat gematigder maar vooral genuanceerder zijn in hun formulering:
Ivan Van de Cloot – Mijd simplismen over economische impact vluchtelingen
Ewald Pironet – ‘Er moet niet flauw over gedaan worden: de vluchtelingenstroom vormt een enorme economische uitdaging’ – die zegt dat het moeilijke keuzes zijn, maar dat mensen zomaar aan hun lot overlaten ook geen optie is. Diezelfde auteur schreef ook het artikel ‘Vluchtelingen ondergraven onze sociale zekerheid niet, dat doen we zelf’
Andreas Tirez – Economisch draagvlak voor vluchtelingen sterker dan het lijkt
Ook voor (in mijn ogen verstandige) mensen als Ignaas Devisch en Etienne Vermeersch is het in een debat op Radio een niet duidelijk wat de conclusie juist moet zijn.
Tim Reeskens laat ook het volgende weten: ‘De welvaartsstaat een magneet voor migranten? Niet overdrijven’
“Maar wat wil je dan zeggen over de kost van de vreemdelingen?”, hoor ik u denken. Dat ik het nog altijd niet weet of ik het veel of weinig vind. Dat ik het nog altijd niet weet of we dat zullen kunnen dragen of niet. Maar dat ik dat niet wil gebruiken om niet te proberen solidair te zijn. Uit angst. Omdat ik misschien een beetje comfort zou moeten inleveren. Omdat er dan zelfs een in mijn buurt kan komen wonen!
Het is juist dat vluchtelingen niets hebben bijgedragen als ze hier toekomen en wij wel, maar we kunnen ons ook de vraag stellen of we zouden willen ruilen. Als ik mij die vraag stel, ben ik dankbaar dat ik kan bijdragen en dat we iets kunnen betekenen in het leven van vreemden die in veel gevallen blij zouden mogen zijn om onze “torenhoge lasten” en “ondraaglijke belastingsdruk” te mogen dragen.
Begrijp mij niet verkeerd, ik pleit helemaal niet om zomaar meer uit te gaan geven en ook niet om de mensen in ons eigen land die het nog steeds moeilijk hebben te vergeten. Ik zeg niet dat we grenzen zomaar moeten openzetten en iedereen moeten verwelkomen. Ik zeg ook niet dat we de grenzen zomaar moeten sluiten en iedereen buiten laten staan. Ik zeg ook niet dat we geen kritiek mogen uiten op de hoge belastingsdruk die er is in ons land of dat we die zomaar moeten aanvaarden. Ik pleit voor een kritisch nadenken over hoe het systeem kan verbeterd worden en hoe we meer dingen kunnen realiseren, liefst met minder middelen of minstens door een andere besteding. Ik pleit ervoor om die argumenten niet meer te gebruiken als ze duidelijk niet ter zake doen voor het punt dat men wil maken.
Als ik zag (en nog steeds hoor vanuit verschillende hoeken) hoe er met budgetten gesmeten wordt “omdat het anders toch gewoon weer in de pot verdwijnt”of “we volgend jaar dan minder krijgen omdat ze dan denken dat we het niet nodig hebben”, dan denk ik dat daar een uitdaging zit. Dat we ervoor moeten zorgen dat iedereen die die met overheidsgeld bezig is, nadenkt of dat wel de optimale besteding is van budgetten. Of het wel te verantwoorden is wat ermee gedaan wordt vanuit het standpunt van het grotere goed (dat is toch waar de overheid voor dient, dacht ik) eerder dan de interne keuken of de eigen visie.[09]En versta mij ook hier terug niet verkeerd. Ik ben er zeker van dat veel mensen daar bij stilstaan. Ik ben er ook van overtuigd dat veel mensen denken dat ze daar voldoende bij stilstaan, maar tegelijk – zoals iedereen – gevangen zijn door hun eigen beperkingen. Daarnaast denk ik ook dat het systeem best zo zou gaan werken dat het de verstandige beheerders beloont.
Ik breek dus een lans voor kritisch nadenken op die manier dat het vaker leidt tot toegeven dat het niet altijd zo simpel is als we in eerste instantie denken. Dit niet om niets meer effectief te gaan doen of niets te durven proberen om uitdagingen op te lossen. Wel om ervoor te zorgen dat het conflictmodel, waarbij iemand de schuld krijgt en iemand het slachtoffer is, iemand de winnaar en iemand de verliezer, te simpel lijkt en overbodig, zelfs verwerpelijk wordt.
“Instead of playing who’s right, we can start playing let’s make life wonderful” – Marshall Rosenberg
Footnotes
↑01 | Waar bedenkingen kunnen gemaakt worden bij de bronnen, correctheid van de weergave en verhouding van de excessen tegenover het geheel. |
---|---|
↑02 | Het originele bericht is hier te vinden |
↑03 | Het eerste wat ik tegenkwam was dit artikel op de website van Hilde Crevits: “Factuur vluchtelingenstroom stijgt tot boven 500 miljoen” – Dit artikel van Ewald Pironet ‘Er moet niet flauw over gedaan worden: de vluchtelingenstroom vormt een enorme economische uitdaging’ spreekt over 600 miljoen extra – Op het officiële persbericht over de ministerraad van 11 september 2015 is hieromtrent niets terug te vinden. |
↑04 | Ik maak mij hierbij de bedenking dat degenen die de sociale zekerheid en ons sociaal vangnet aanhalen in deze context (van vluchtelingen – en hun “niet bijdragen” aanhalen als reden om niet te mogen delen van de koek), daar niet altijd zo hoog mee oplopen in andere contexten. Maar goed, ook in andere contexten moeten zeker vragen gesteld kunnen worden bij hoe het geld dat binnenkomt, beheerd wordt. |
↑05 | de federale begroting alleen is meer dan 700 pagina’s die ik uiteraard niet allemaal heb doorgenomen |
↑06 | Ik kan het niet laten hier een kleine randbemerking te maken over de laatste zin in de omschrijving van de civiele lijst als zou het geen voordeel of vergoeding zijn voor de Koning tegenover de veranderingen die de laatste jaren zijn doorgevoerd in de manier van kijken naar kosten in ondernemingen. Denk bijvoorbeeld aan de “voordelen in natura / alle aard “, de indruk die soms wordt gewekt dat men sowieso probeert te ontduiken als iets als een kost wordt afgetrokken – en de monsterboetes die er eventjes geweest zijn. |
↑07 | Ik heb geen idee wat ik daar moet uit afleiden. Ik heb altijd geleerd dat schulden zelden goed zijn. Ik zie intrest ook te vaak als geld waar je niets aan hebt, terwijl je er natuurlijk geld voor hebt gekregen op een moment dat je er zelf geen beschikbaar had. De vraag kan dan natuurlijk gesteld worden of het uberhaupt moest uitgegeven worden. Er zijn mensen die beweren dat de staatsschuld niet als een gewone schuld moet bekeken worden. |
↑08 | Als we dan rekening gaan houden met ieders voorkeur in specifieke gevallen, dan denk ik niet dat er veel uitgaven zouden goedgekeurd worden. Mensen die het koningshuis niet zo graag zien, zullen denken dat die post teveel opslorpt. Mensen die tegen vooruitgang zijn, zullen niet akkoord zijn met de honderden posten over uitgaven voor informatica en informatisering. |
↑09 | En versta mij ook hier terug niet verkeerd. Ik ben er zeker van dat veel mensen daar bij stilstaan. Ik ben er ook van overtuigd dat veel mensen denken dat ze daar voldoende bij stilstaan, maar tegelijk – zoals iedereen – gevangen zijn door hun eigen beperkingen. |