Share

Het overkomt de meesten wel eens dat we van bepaalde omstandigheden moeten zeggen dat we geluk hebben gehad. Als we het daarentegen hebben over gelukkig zijn, lijken we plots het aspect “geluk” – het toeval – uit dat “gelukkig zijn” te vergeten. Er is een deel van ons geluk en gelukkig zijn dat we helemaal niet kunnen controleren. Er zijn omstandigheden die aan onze controle ontglippen die een invloed uitoefenen op die gelukservaring.

“All suffering is caused by ignorance. People inflict pain on others in the selfish pursuit of their own happiness or satisfaction”
― Dalai Lama XIV

Gelukkig zijn hangt uiteraard ook -maar zeker niet alleen – af van de manier waarop we tegen de dingen aankijken. Maar die manier van kijken wordt weer beïnvloed – niet volledig gedetermineerd uiteraard – door externe, niet controleerbare omstandigheden. Daarom werkt het ook soms (vaak?) niet om gelukkkig te proberen zijn, om gelukkig zijn als doel na te streven.[01] Zie ook “Borderline times” van Dirk De Wachter

Vanuit dat oogpunt is ook een lans te breken voor de stelling dat niet alles wat u overkomt uw eigen verdienste is, dat niet automatisch al uw inkomsten uw eigen verdienste zijn en dat we moeten durven in vraag stellen of het u dan ook allemaal toekomt. Voordat u steigert: dit is een klein gedachtenexperiment. Ik stel de vraag niet omdat ik per sé denk dat we iets van iemand moeten afnemen. Ik denk wel dat ieder voor zich daar meer zou mogen bij stilstaan. Dat laatste natuurlijk maar voor zover het geen aanleiding geeft tot een onnodig schuldgevoel.[02]Later wil ik hier een link naar een blogpost over het denken in idealen, het mogelijke schuldgevoel als we daar niet aan voldoen en het onnodige conflictmodel dat veel te vaak wordt gehanteerd. Op moment van dit schrijven is de aanleiding de discussie rond Primark in dit, dit en dit artikel. Ook hier een pleidooi voor meer mildheid en begrip. Samen zoeken naar iets beters in plaats van beschuldigende en verwijtende boodschappen naar elkaar. (terwijl iedereen wel in het ideaal gelooft)

Ik ben niet blind voor het feit dat er heel wat misgaat met belastingsgeld en geloof dus zeker niet dat “gewoon meer innen” ook maar iets ten goede zal veranderen of oplossen. Ik wil wel – misschien tegen beter weten in – blijven geloven dat een ommekeer van het systeem mogelijk is om het beter te maken. Ik geloof heel hard in het basisinkomen en andere utopieën die het waard zijn voor te ijveren. Ik ben er ook van overtuigd dat het meer dan haalbaar is als we kijken naar de rijkdom op globale schaal. Binnen het huidige systeem? Dat is een heel andere kwestie. Ik weet het ook helemaal niet.

“Er bestaan alleen patiënten. Sommige patiënten weten zich staande te houden ten koste van andere patiënten en die noemen we daarom geen patiënten. Die noemen we geslaagd.” – Arnon Grunberg. Dirk De Wachter verwijst ernaar als gepast motto voor zijn boek “Borderline Times”

Iedereen met een beetje economisch succes maakt gebruik van bronnen en omstandigheden waar iedereen toegang zou moeten toe krijgen. Ik heb het dan zowel over grondstoffen, opvoeding en achtergrond, leefwereld, als over  fysieke en mentale eigenschappen en het toeval. Helaas is dat niet de realiteit.[03]Stel u voor dat u niet “gezegend” zou zijn met al uw kwaliteiten. Stel dat u geen zetje mee had gekregen van het leven, op geen enkel vlak. Hoe zou u dan willen dat de wereld draait? Niet iedereen krijgt gelijke kansen.[04] Toby Morris maakt nog meer interessante “cartoons” Waar ligt de grens om te zeggen dat iemand niet meer helemaal zelf verantwoordelijk is voor de inkomsten die voortvloeien uit diens acties? Waar ligt de grens dat we eigenijk (een beetje) verantwoordelijk worden voor het welbehagen en de welstand van anderen, die minder geluk hebben? Daar heb ik geen concreet antwoord op. Ik denk wel dat die grens beduidend lager zou kunnen liggen dan we spontaan aan denken. Het is ook zo verdomd lastig in eigen boezem te kijken en schoon schip te maken in eigen huis.

Om te voorkomen dat werkelijk iedereen stopt met lezen, wil ik duidelijk maken dat ik er niet wil aan bijdragen dat succes wordt gedemoniseerd, of dat het met afgunst wordt bekeken.[05]Er kan ook nog een boompje worden opgezet over wat dan juist (economisch) succes is uiteraard. Zeker niet. Ik denk wel dat het nuttig zou zijn om ons bewuster te zijn van waar het toeval / geluk ons van heeft voorzien.

Het is ook niet de bedoeling om voorbij te gaan aan de verschillen die er zijn wat inspanning en risico betreft, maar de vraag naar het eigen aandeel blijft:
– Er zijn maar 24 uur in een dag voor iedereen. Hoeveel verschil is dan gerechtvaardigd?
– Er zijn mensen die veel risico nemen en geen angst kennen, er zijn er die veel angst kennen zonder veel risico.
– Er zijn genoeg mensen die het grote succes nastreven en hard falen. Is dat echt allemaal hun eigen schuld? En komt echt iedereen die succes verdient er als een winnaar uit?
– Er zijn heel veel mensen die heel veel nuttige inspanningen leveren en daar geen financiële opbrengst voor zien terugkomen. Verdienen zij enkel wat hen volgens het huidige systeem toekomt?

Het terug toelaten van toeval in gelukkig zijn, zou ook een positief effect kunnen hebben op de ervaring rond ongelukkig zijn. De wetenschap dat het niet allemaal uw schuld is. Lees hierin zeker geen vrijgeleide om onszelf zomaar te laten gaan en te verzanden in gelatenheid alsof niets zin heeft, absoluut niet. Maar waar we op andere vlakken in deze tijd vaak te mild zijn, zijn er tegelijk ook aspecten van het leven waar we terug best wat milder mogen worden en wat minder met een beschuldigende vinger moeten staan zwaaien. Alsof dat al ooit iets heeft geholpen.

Gelukkig zijn is dus volgens mij op zijn minst een beetje geluk hebben. Ik heb veel geluk, maar ik zie het veel te weinig.

Footnotes

Footnotes
01 Zie ook “Borderline times” van Dirk De Wachter
02 Later wil ik hier een link naar een blogpost over het denken in idealen, het mogelijke schuldgevoel als we daar niet aan voldoen en het onnodige conflictmodel dat veel te vaak wordt gehanteerd. Op moment van dit schrijven is de aanleiding de discussie rond Primark in dit, dit en dit artikel. Ook hier een pleidooi voor meer mildheid en begrip. Samen zoeken naar iets beters in plaats van beschuldigende en verwijtende boodschappen naar elkaar. (terwijl iedereen wel in het ideaal gelooft)
03 Stel u voor dat u niet “gezegend” zou zijn met al uw kwaliteiten. Stel dat u geen zetje mee had gekregen van het leven, op geen enkel vlak. Hoe zou u dan willen dat de wereld draait?
04 Toby Morris maakt nog meer interessante “cartoons”
05 Er kan ook nog een boompje worden opgezet over wat dan juist (economisch) succes is uiteraard.
Share